БАСҚАРМА ТӨРАҒАСЫНЫҢ ЖОЛДАУЫ

2023 жылдың қорытындысы бойынша «Самұрық-Қазына» АҚ акционері үшін таза пайдасы мұнай нарығындағы қалыптасқан конъюнктураға қарамастан 1,7 трлн теңге деңгейінде қалыптасты. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Қордың негізгі активтерінің бірі болып табылатындығын ескере отырып, мұнай құнының барреліне 101,3 доллардан 82,6 долларға дейін 18%-ға төмендеуі нәтижелерге айтарлықтай әсер етті. Қаржылық нәтижеге әсер еткен тағы бір фактор — өндірістік қызметкердің жалақысының өсуі, бұл осы бап бойынша шығындардың 23%-ға өсуіне әкелді.

Сонымен бірге Қордың портфельдік компаниялары өз бағыттары бойынша көлемдерді ұлғайтуды жалғастыруда, бұл сыртқы факторлардың теріс әсерін сәтті ­өтеуге мүмкіндік береді. Мәселен, жүк теміржол тасымалы транзиттік тасымалдар мен жүк вагондар паркімен операциялардан түсетін кірістердің ұлғаюы арқасында 7%-ға өсті. Газ өңдеу өнімдерін сату 1,2 млрд м3 өсті, ал уран өнімдерін сату өндіріс көлемінің өсуі мен дұрыс баға саясатының арқасында ұлғайды.

Шикізаттың жоғары құбылмалылығы мен геосаяси тұрақсыздық жағдайында өтімділікті басқару және Қор компаниялары тобының қазынашылық портфелін оңтайландыру жөніндегі мақсатты іс-қимылдардың арқасында қаржылық кірістер бойынша жоспарлы көрсеткіштерден екі еседен астам асып түскенін атап өткен жөн.

Бұл ретте «Қазпошта» АҚ-ын топтың қазынашылық операцияларының негізгі бөлігін жүргізу үшін пайдалану маңызды қадам болды, бұл компанияның қаржы институты ретіндегі әлеуетін барынша пайдалануға ықпал етіп қана қоймай, оның соңғы үш жылда алғаш рет табыстылығына әкелді. Бұл бірқатар әлеуметтік мәселелерді, соның ішінде өндірістік қызметкердің жалақысын 7-25%-ға көтеруді шешуге мүмкіндік берді.

«Самұрық-Қазына» АҚ жеңілдікті тариф­тер мен мұнай өнімдеріне, тауарлық және сұйытылған газға, теміржол арқылы жүк тасымалдауға және т. б. бағаларды ұсына отырып, экономиканы 1,2 трлн теңге сомасына субсидиялады.

Нарықтық емес тарифтер күрделі жұмыс­тарды жеткіліксіз қаржыландыруға алып келеді және тиісінше бүкіл ел үшін маңызды инфрақұрылымның тозуын арттырады.

ҚР Үкіметімен бірлесіп, Қор тарифтерді жоспарлы түрде ұлғайту бойынша жұмыс жүргізуде. Бұл ретте біздің міндетіміз мақсатты инфляциялық дәліз шеңберінде өсімді 10-12%-ға сақтау, бұл әлеуметтік тұрақтылықты сақтау үшін өте маңызды.

Бұл компаниялардың құны мен инвестиция­лық тартымдылығын арттыруға мүмкіндік берді, және сайып келгенде Үкіметтің атына дивидендтер мен әлеуметтік төлемдердің өсуіне әкеледі.

2023 жылы Қор Мемлекетке рекордтық сома — 1 469 млрд теңге төледі. Бұл төлемдер республикалық бюджетке дивидендтер түрінде 1 269 млрд теңгені құрады, 67 млрд теңге «Қазақстан халқына» Қоғамдық Қорына жіберілді, ал қалған 133 млрд теңге әлеуметтік маңызы бар жобаларды іске асыруға бөлінді.

Негізгі бастамалардың қатарында Алматы қаласында инфекциялық аурулардың ұлттық ғылыми орталығының құрылысын және шұғыл медицинаның ұлттық үйлестіру орталығын, сондай-ақ Астана қаласында перинаталдық орталықты құруды атап өткен жөн.

Осылайша, Қор Үкіметке және мемлекеттің әлеуметтік мұқтаждарына Қазақстанның кейбір ірі облыстарының бюджетімен салыс­тырылатын сомаға қаражат бөлді.

2023 жылы Қор жарты миллионнан астам адамға көмек көрсетіп, осы мақсаттарға шамамен 9 млрд теңге бөлді.

Қор өңірлерде 19 оңалту орталығын ашып, елді мекендерде спорт секциялары мен инклюзивті лагерьлер ұйымдастырды. Бұл тірек-қимыл аппараты бұзылған балаларға алғашқы қадамдарын жасауға және сөйлеу қабілеті бұзылған балаларға сөйлеуіне мүмкіндік берді.

Онкологиялық аурулары бар 500-ден астам бала Алматыдағы Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығында заманауи жабдықта емделді.

Бұқаралық спортты дамыту бастамасы аясында төрт өңірде 26 спорт және ойын алаңдары ашылып, 9 облыста ірі спорт кешендері салынды. Қазір осы спорт объектілері мен алаңдарында балалар мен жастар түрлі спорт түрлерімен айналысады және жарыстарға қатысуға бірегей мүмкіндік алды.

Жыл сайын Қор компаниялары тобында қызметкерлер арасында қауіпсіздік мәдениетінің деңгейін арттыру бойынша жұмыс жүргізіледі. Сонымен, IOSH Ұлыбританияның қауіпсіздік техникасы және денсаулық сақтау институтының мақұлдауына ие болған «Еңбек Қауіпсіздігі Мәдениеті» оқу курсы бойынша 2023 жылдың қорытындысы бойынша 428 ішкі жаттықтырушы мен 121 282 өндірістік қызметкер оқытылды, бұл көрсеткішті 100%-ға жеткізу, сондай-ақ мердігерлік ұйымдардың қызметкерлерін оқытуды бастау жоспарлануда.

Жоғары басшылық, оның ішінде портфельдік компаниялар ұйымдарының басшылары бұрынғыдан да белсенді қатысады және өндірістік қауіпсіздік жүйесінің қауіпсіз және тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз етуге бағытталған.

2023 жылдың қорытындысы бойынша бірлесіп жүргізілген жұмыстың арқасында біз 2022 жылмен салыстырғанда ауыр және өліммен аяқталған жазатайым оқиғалар кезінде зардап шеккендер санының 17%-ға төмендеуіне қол жеткіздік.

2023 жылы «Самұрық-Қазына» АҚ елдің экономикалық дамуының негізі болып табылатын бірқатар ірі инфрақұрылымдық жобаларды іске асырды.

Қазақстанның батыс өңірлерін тұрақты газбен жабдықтауды қамтамасыз ету мақсатында «Сарша» және «Теплый пляж» жерлерін газдандыру жобасы аяқталды, «Мақат-Солтүстік Кавказ» магистралдық газ құбырының лупингі және «Бейнеу-­Жаңаөзен» 2-ші тармағы салынды.

Қазақстанның Батыс аймағының электр желісін күшейту үшін салынған жаңа электр жеткізу желілері енгізілді. Атырау және Маңғыстау облыстарының су тұтынуының қазіргі тапшылығы мен перспективалық өсуін қанағаттандыратын Астрахань-­Маңғышлақ су құбырын іске қосу жүзеге асырылды.

«Богатырь» қимасында көмірді өндіру, тасымалдау және тиеудің циклдік-ағынды технологиясына көшу жөніндегі жоба аяқталды, бұл қиманың қуатын жылына 32 млн тоннадан 40 млн тоннаааға дейін арттыруға мүмкіндік берді.

Оңтүстік Ақсай, Анабай, Рожковское және Шығыс Өріктау мұнай және газ кен орындары іске қосылды.

Бұдан басқа, өңірді энергиямен жабдықтау үшін Алматы облысында «Көкөзек» қосалқы станциясы пайдалануға берілді және Астанада құрылыс материалдарын өндіру зауыты салынды.

Ағымдағы лицензиялық міндеттемелерден озып, мыңнан астам 5G базалық станциялары орнатылды, Астанада «Қазпошта» АҚ жаңа логистикалық орталығы және «Эйр Астана» АҚ ұшу құрамын даярлау орталығы ашылды.

«Самұрық-Қазына» АҚ елге инвестициялар ағынының негізгі катализаторларының бірі болып табылады. Қор бірлесіп инвестиция­лау құралын табысты қолданады, бұл инвесторларға инвестициялау тәуекелдерін бөлісуге және мемлекеттік органдармен коммуникацияларда қолдау алуға мүмкіндік береді.

2023 жылы Total Eren, Masdar, ACWA Power және China Power International Holding сияқты ірі шетелдік серіктестермен жиынтық қуаты 4 ГВт ЖЭК жобалары бойынша келісімдерге қол жеткізілді. Бұл жобалардың бірегейлігі — олар Қазақстанда болмаған электр энергиясын жинақтау жүйесімен салынатын болады. Жобаларды іске асыру 6 млрд АҚШ долларына жуық тікелей шетелдік инвестицияларды тартуға мүмкіндік береді.

Бұдан басқа, халықаралық серіктестермен — теңіз жүк тасымалы бойынша Abu Dhabi Ports-пен, Транскаспий Халықаралық Көлік маршрутының активтерін басқару үшін PSA-мен, портфельдік компаниялардағы өндірістік процестерді цифрландыру үшін Presight-пен бірлескен кәсіпорындар құрылды.

Қазақстанның газ тасымалдау инфра­құрылымын кеңейтуге және жаңғыртуға ықпал ететін және Өзбекстанның ­табиғи газға өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік беретін ресейлік табиғи газдың Өзбекстанға транзиті жөніндегі трансұлттық жобаны іске қосу ерекше назар аударуға лайық.

Сондай-ақ, ядролық энергетикадағы жетістіктерді, соның ішінде қазақстандық жылу бөлетін құрастырымдарды Қытайға атом электр станцияларына жеткізуді және «Барака» АЭС үшін уран жеткізуге арналған Emirates Nuclear Energy Corporation-пен тарихи келісімшартқа қол қоюды атап өту қажет.

Капитал нарықтарын мемлекет меншігінен алу және дамыту шеңберінде «KEGOC» АҚ электр энергиясын беру жөніндегі ұлттық компанияның SPO сәтті өткізілді. Компанияның акцияларына сұраныс ұсыныстан 1,5 еседен астам асып түсті. Акциялардың 67%-ын Қазақстан азаматтары сатып алды. SPO-дан тартылған қаражат Қазақстанның энергия тапшылығы бар Оңтүстік аймағын күшейту жобасына бағытталды.

skstore.kz электрондық дүкенін іске қосу сатып алу процедураларын жеңілдету мен ашықтығын арттырудың тағы бір қадамы болды. Бұл marketplace электрондық цифрлық қолтаңба арқылы ыңғайлы және жылдам тіркеуді қамтамасыз етті, алдын ала тексеру қажеттілігін жоққа шығарды және бір күнде сатып алуға мүмкіндік берді. 2023 жылы skstore.kz арқылы жалпы сомасы 2,4 млрд теңгеден асатын 10 мыңға жуық тапсырыс жүзеге асырылды.

Сонымен қатар, басқарудың ашықтығы мен тиімділігін арттыруға ұмтылу шеңберінде «Самұрық-Қазына» АҚ Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кірістер комитетімен бірлесіп іске асырылған көлденең мониторинг жүйесі арқылы салықтық әкімшілендірудің жаңа форматын енгізуге бастамашылық етті. Бұл тәсіл Қор тобының компанияларына нақты уақыт режимінде салық және бухгалтерлік есептілікті тікелей салық органдарына ұсынуға, бизнес пен мемлекет арасындағы өзара сенім деңгейін едәуір арттыруға, сондай-ақ салық міндеттемелерін неғұрлым жедел және ашық есепке алуға ықпал етуге мүмкіндік береді.